Pererindod i Eglwys Lud

Aeth Marilyn a fi am dro ddoe, sef Bore Dydd Sadwrn, draw i'r Roches, ger Leek er mwyn i ni ymweld ag Eglwys Lud. Dydy Eglwys Lud dim yn Eglwys go iawn ond yn nodwedd yn y dirwedd ger y Roaches. Hollt yn y tir yw Eglwys Lud, rhyw fath o dwll, sef ceunant neu hafn yn y tir, sy wedi cael ei achosi miloedd o flynyddoedd yn ôl , efallai gan ddaeargryn anferthol.

Ond y dyddiau yma, hollt dwfn yn y daer yw hi, tua dau gan lath o hyd a rhwng dwy lath a phump llath ar draws yn dibynnu ble yn union yr ydych chi'n sefyll o fewn yr 'Eglwys'. Mae'r ddwy ochr wedi gorchuddio gan fwsogl, rhedyn, a phlanhigion. Uwchben y cyfan mae coed yn tyfu. Yn y gaeaf mae'r golau yn cyrraedd gwaelod y twll, ond yn ystod yr haf efo dail ar y coed mae hi'n dywyll iawn.
Er mwyn cyrraedd Eglwys Lud roedd rhaid i ni yrru ar hyd lôn gul cefn gwlad er mwyn cyrraedd Roach End. Wedyn wnaethon ni dechrau cerdded ar hyd rhostir ble oedd gwynt main o'r gogledd ddwyrain yn chwythu. Roedd hi'n sych ond yn oer efo niwl trwchus yn cuddio Swydd Caer a Chymru. I'r Gogledd roedd un o dyrau amddiffyniad rhyfel niwclear yn sefyll yng nghanol y niwl yn edrych fel Twr y Dewin Sauron o'r stori Arglwydd y Modrwyau gan Tolkein. Yn aml yn y gorffennol dw i wedi bod yn gallu gweld mynyddoedd Gogledd Ddwyrain Cymru o'r Roaches, Moel Famau er enghraifft, ond ar fore Sadwrn dim ond niwl a chymyl is oedd o fewn golwg. Ar ôl cerdded ar hyn y crib mae rhaid i chi droi i'r dwyrain a disgyn i lawr allt i mewn i goedwig a dilyn llwybr mwdlyd cyn cyrraedd mynediad i'r 'Eglwys'. Wrth i ni ddisgyn i lawr y grisiau roeddwn weld pibonwy uwch ein pennau ar y creigiau a phlanhigion. Yn ôl y sôn roedd 'Eglwys' Lud yn cael ei defnyddio yn y 17eg a 18fed canrif gan yr anghydffurfwyr cynnar er mwyn addoli cyn iddyn nhw gael addoli yn gyfreithlon. Doedd neb yn addoli yno ar ddydd Sadwrn!
Ar ôl ymweld â'r 'Eglwys' cerddon ni'n ôl i'r car ac wedyn i gaffi lleol am ginio poeth i gynhesu ar ôl oerfel y bore!