Wythnos o ddathlu Nadoligaidd

Cafodd dysgwyr yr hen iaith yn ardal Derby a Nottingham sawl cyfle'r wythnos yma i ddefnyddio eu Cymraeg nhw.
Ar nos Iau 9fed o Ragfyr cafodd dysgwyr Belper Parti 'Dolig efo diodydd, bwyd Nadoligaidd (diolch Glen!) a sesiwn dysgu caneuon gwerin a charolau Cymraeg a Chymreig. Ar fore dydd Sadwrn y 10fed o Ragfyr cynhaliwyd Gweithdy Cymraeg Derby olaf 2010, ond roedd hi'n Weithdy da efo 10 o bobl yn bresennol, unwaith eto cafodd sawl carol ei ganu yn ystod y sesiwn olaf. Mi fydd Gweithdy cyntaf 2011 ar fore Dydd Sadwrn 15 o Ionawr, mae'r manylion ar safle Cylch Dysgwyr Cymraeg Derby (gwelir www.derbywelshlearnerscircle.blogspot.com ).
Uchel bwnt yr wythnos heb amheuaf oedd Gwasanaeth Carolau Dwyieithog Cymdeithas Cymry Nottingham ar bnawn Sul 12fed o Ragfyr. Roedd hi'n braf gweld wynebau cyfarwydd ag wynebau newydd yno (Croeso i Catrin a hefyd i Jenny Ireland a'i mam.).

Cawson ni wledd o ganu, yn enwedig ymdrechion 'Parti Gwawr' ac wedyn cawson ni wledd o ddanteithion Nadolig. Nadolig Llawen i bawb!

Gwyn eu byd

Mi ges i dipyn o fraw'r bore'ma pan ddeffrais i tua phump o'r gloch. Roedd hi'n anarferol o lachar. Wrth edrych trwy’r ffenest roedd y rheswm digon amlwg, sef mantell drwchus (4 - 5 modfedd) o eira. Felly ar ôl codi am hanner awr wedi saith dyma fi yn ysgubo'r eira oddi wrth y llwybr i'n tŷ ni er mwyn arbed Marilyn a finnau rhag syrthio wrth fynd a dod, heb son am y dyn post. Dw i'n alaru bod y gaeaf wedi dechrau mor gynnar eleni. Mae’r Gwanwyn yn edrych yn bell i fwrdd.

Ymarfer corff ac ymarfer iaith

Mi ges i ddechreuad pleserus iawn i'r penwythnos. Ar fore dydd Gwener es i draw i Nottingham er mwyn ymuno a Chymry Nottingham yn y Bore Coffi popeth yn Gymraeg misol yn Nhŷ Howell Price yn West Bridgford. Daeth 16 o bobl at ei gilydd am bron iawn dwy awr o sgwrs, te, coffi a phica maen! Roedd hi'n braf iawn cael gweld Viv Harris yn mynychu'r bore am awr gron! Mae gan Gymdeithas Nottingham rhaglen lawn y tymer yma efo amrywiaeth o siaradwyr, gwasanaethau Capel, gwasanaeth carol dwyieithog ym Mis Rhagfyr a Noson Lawen ar ddiwedd tymer 2010-2011 ym Mis Mai. Gwelir www.devamedia.co.uk/cymdeithas/nottingham am fanylion llawn. Yr ydw i'n edrych ymlaen at y cyfarfod nesa yn arw.
Ar ôl y cyfarfod mi wnes i deithio draw i Swydd Caer am y penwythnos. Ro’n i'n aros yn Tarporley gyda fy rhieni. Ces i gip ar randir fy nhad. Eleni wnaeth o wedi codi tŷ gwydr 'newydd' ar y rhandir gan ddefnyddio hen ddrysau!
Ar y Sadwrn es i draw i Gaerwys er mwyn cymryd rhan yn daith Cerdded Cymdeithas Edward Lloyd o amgylch Caerwys. Roedd hi'n bwrw glaw yn drwm pan gyrhaeddais pan cilio gwnaeth y glaw a chawson ni ddim glaw yn ystod y daith cerdded. Cafodd y daith ei arwain gan Harri Hughes. Cawson ni sawl ffaith ddiddorol am yr hen dref a'r ardal. Roedd y cwmni yn gyfeillgar ac mi ges i sawl sgwrs ddiddorol efo'r aelodau. Roedd tirwedd yr ardal yn dlws tu hwnt efo lliwiau hydref ym mhobman. Mi ddylai unrhyw ddysgwr profiadol meddwl am ymuno a'r gymdeithas ar eu teithiau. Mae gan y gymdeithas safle we ( Gwelir www.cymdeithasedwardllwyd.org.uk/tud/clwyd.htm ) ble mae hi'n bosib gweld rhaglen y gymdeithas. Mae'r Gymdeithas yn cynnal 3 cangen ar draws Cymru felly dyw hi ddim rhyw bell ar gyfer y rhan mwyaf ohonon ni, hyd yn oed y rhai fel fi, sy'n byw dros y ffin yn Lloegr. Ymarfer corff ac ymarfer iaith ar yr un pryd! Gwych!!

Cymru fach tu draw i Loegr

Mae'r 'Pethau' yn mynd o nerth i nerth yma yng nghanolbarth Lloegr ar hyn o bryd. Hynny yw mai gyda ni 5 o grwpiau gwahanol sy'n cynnal gweithgareddau, sesiynau ymarfer neu wersi Cymraeg, sef Bore Coffi misol Cymdeithas Cymry Nottingham ( gwelir http://www.devamedia.co.uk/cymdeithas/nottingham/ ), cyfarfod wythnosol Cylch Dysgwyr Cymraeg Derby ( gwelir http://derbywelshlearnerscircle.blogspot.com/ ) yn Nhŷ Cwrdd y Crynwyr ar fore Dydd Mawrth, Gweithdy misol Cymraeg Derby, Dosbarth Cymraeg pythefnosol Belper sy'n cyfarfod yn yr hen Ysgol Gramadeg Herbert Strutt, ( ar un adeg yn y 50au roedd awdur ac academydd Roland Mathias yn brifathro i'r ysgol) a'r gwersi brifet efo Elin Heron. Ar ben hynny mae'na wasanaeth Capel Cymraeg yn rheolaidd yn Nottingham a Derby ( gwelir http://www.derby.synodcymru.org/ ) a hyd yn oed Côr Delyn dan athrawes delyn Helen-Elizabeth Naylor,( gwelir http://www.thelittlewelshshop.co.uk/ ). Y peth ydy nid yr un bobl sy'n mynd i'r digwyddiadau yma ond pobl wahanol ar y mwyaf. Hir oes i'r Gymraeg a'r Cymry Cymraeg ar wasgar!

Ysgol Undydd Cymraeg Derby 2010

Daeth dros 30 o bobl at ei gilydd ar gyfer yr Ysgol Cymraeg Undydd Derby blynyddol sy wedi cael ei gynnal am y 6ed tro eleni yng Nghanolfan Cymunedol Chester Green, Derby. Roedd rhai o'r gwirfoddolwyr wedi teithio o bell fel Brian James o Gaerdydd a'i fab Aled o ardal Solihull. Wnaeth Brian arwain sesiwn arbennig o dda i'r dosbarth profiadol o dan y testun 'Yma o hyd'. Ar ran y myfyrwyr roedd y rhan mwyaf o'r ardal leol sef Derby, Sheffield, Birmingham a threfi arall y rhanbarth ond roedd'na un o Gymru sef Ro Ralph o Wrecsam.

Cawson gymorth helaeth gan Gymry Nottingham efo 3 o'r sesiynau i'r dosbarth Profiadol dan arweiniad aelodau Cymdeithas Cymry Nottingham. Diolch i Beti Potter, Howell Price a Gwynne Davies. Diolch hefyd i'r tiwtor lleol Elin Merriman ac Eileen Walker o Keighley.
Wnaeth Criw'r Gegin gweithio yn galed trwy’r dydd i ddarparu diodydd a chinio blasus. Diolch i Morfydd Benyon , Marilyn Simcock, Brian a Shirley Foster am eu gwaith.
Yr ydyn ni'n mynd ymlaen efo rhaglen lawn o weithgareddau i'r Gylch Dysgwyr Cymraeg Derby ar gyfer 2010-2011. Mi fydd y cyfarfod wythnosol yn Derby yn parhau ond yr ydyn ni'n dechrau rhaglen fisol o Weithdai Cymraeg ar fore Sadwrn 20 o Dachwedd a hefyd mi fydd ambell daith Cerdded yn cael ei drefnu. Hoffwn ddiolch i bawb sy wedi cyfranni at lwyddiant mawr Yr Ysgol Undydd eleni ac yr ydyn ni'n ffyddlon mi fydd Ysgol Undydd arall blwyddyn nesa.

Taith Cerdded Cymraeg yn yr Arboretum Coffadwriaethol Genedlaethol

Cawson ni diwrnod i'r brenin ar ddydd Sadwrn diweddaf. Aeth Marilyn a fi draw i Alfrewas ger Lichfield i'r Arboretum Coffadwriaethol Genedlaethol (National Memorial Arboretum) ar gyfer Taith Cerdded Cymraeg SSIW. Roedd dim ond tri ohonon ni yno. (fi, Marilyn ac Ian o Solihull) ond yr ydyn ni'n mynd i drefnu taith cerdded bob tymor o'r hyn ymlaen, Mi fydd yr un nesa ym Mis Chwefror gobeithio.
Roedd y Parc yn fawr ac roedd hi'n bosib gweld nifer o bethau gwahanol. Roedd y brif Gofgolofn yn eithaf trist, nid yn unig herwydd y nifer fawr o enwau arno, sef pob un aelod o'r lluoedd arfog sy wedi cael eu lladd ers y ail ryfel byd, ond hefyd oherwydd y mur enfawr le does dim enwau eto. Ond mae'na ddigon o le i gannoedd o enwau. Tristwch mawr fod dynoliaeth yn dal wrthi yn rhyfela bob muned o bob dydd trwy’r flwyddyn. A oes heddwch? Nag oes.
Ar ran y sgwrs roedd hi'n braf cwrdd ag Ian, sy'n siarad Cymraeg hynod o dda. Gobeithio tro nesa yr ydyn ni'n cael Taith cerdded Cymraeg mi fydden ni'n gallu tynnu mwy o ddysgwyr a Chymry Cymraeg at ei gilydd. Yn awr dan ni'n edrych ymlaen at ein hysgol Cymraeg Undydd Derby blynyddol, mi fydd digon o gyfle yno i wrando a siarad iaith y nefoedd. Gawn ni weld os ydyn ni'n gallu cymreigio Derby a'r canolbarth.

Wirksworth, Eglwys Santes y Forwyn Fair a'r Ffair Gweldig Chatsworth

Mi gafodd y wraig (Marilyn) a finnau penwythnos prysur y penwythnos yma. Aethon ni am dro o gwmpas Alport Height cyn mynd i Wirksworth am ginio bach sydyn, sef cawl cennin a thatws mewn caffi cartrefol y tu ôl i Faes y Farchnad. Mae Wirksworth yn dref marchnad hanesyddol. Yn y hen amser roedd cryn dipyn o bres yn dod i'r dref oherwydd y diwydiant plwm efo nifer o byllau plwm o amgylch y dref.
Mae'r eglwys yn y dref dipyn o faint, sef Eglwys Santes y Forwyn Fair. Mae'na sawl peth diddorol yno. Mae'r eglwys yn sefyll o fewn darn o dir sy'n eithaf crwn. Oes arwyddocâd i hynny? Hefyd mae'na olion o sawl arch carreg o gwmpas y hen fynwent. Y tu fewn i'r eglwys mae'na hen gaead i arch carreg. Mae'r caead wedi cerfio efo delweddau o'r 8fed canrif. Yn fuan ar ôl i'r Frenhiniaeth Mercia cael ei dro i Gristnogaeth mae'n debyg.

Wrth fynedfa'r eglwys roedd stondin bach efo taflenni mewn sawl iaith dramor a oedd yn son am hanes y lle. Roeddwn synnu i weld fersiwn Cymraeg yno hefyd.
Ar y Sul aethon ni a Brian (tad Marilyn) a Shirley (chwaer Marilyn) i weld Gŵyl Wledig Chatsworth. Mae hi'n sioe go fawr a dw i'n sicr bod dros 10,000 o bobl wedi bod yn bresennol. Roedd pob math o bethau, bandiau Pibau Albanaidd, marchogaeth Ceffylau, cystadlaethau Cŵn, treialon cŵn defaid, tanio drylliau, saethau bwy a saeth, pebyll crefftau a phebyll bwyd. Mi ges i sgwrs fer efo dyn o Sir Fôn a oedd yn gweithio ar stondin Tofac, ac roedd sawl cwmni bwyd arall o Gymru.
Roedd y tywydd yn gynnes heb ddifferyn o law, diolch byth. Felly ar ôl diwrnod hir 'ar y maes' wnaethon ni droi am adref tua hanner awr wedi chwech i dreulio gweddill y noswaith ar y ffôn efo William o Lundain a Ro o Wrecsam.

Bore Coffi Popeth yn Gymraeg Mis Medi

Cynhaliwyd Bore Coffi Popeth yn Gymraeg Mis Medi yn Nhŷ Gwynne a Marilyn Davies yn Bramcote. Ond y tro'ma, Caryn, eu merch yng nghyfraith, oedd y lletywraig. Roedd Gwynne a Marilyn yn absennol oherwydd roedden nhw'n aros draw yn ardal Trefdraeth, Sir Benfro. Cawson ni'r wledd arferol a digonedd o goffi a the er mwyn cynnal y sgwrs!

Daeth 11 o bobl i'r digwyddiad ond roedd Siriol yn absennol hefyd oherwydd salwch. Mae'r pawb yn y cyfarfod eisiau gwellhad cyflym i Siriol. Doedd Viv Harris dim yno chwaith, gobeithio mi fydden ni'n gweld pawb y tro nesa.

Yr Wythnos a'r rhaglen Taro Post

Yn ddiweddar, ar safle we SSIW (Say Something in Welsh), daeth hi'n gyhoeddus bod y BBC wedi penderfynu’n dawel bach, yn nôl ym Mis Mawrth, i ddod a'r rhaglen newyddion i ddysgwyr, sef Yr Wythnos, i ben. Felly ni fydd cyfres newydd ar ôl cyfnod yr haf.

Mi wnes i sgwennu at y BBC i gwyno ac mi ges i ymateb digon tila'n beio diffyg arian.

Ar un adeg roedd'na nifer o raglenni’n unionsyth i ddysgwyr ar S4C, raglenni fel Welsh in a Week, Cariad at yr iaith, Talking Welsh, sef opera sebon i ddysgwyr. Fesul un maen nhw i gyd wedi mynd. Rŵan yr olaf un, Yr Wythnos, wedi mynd hefyd. Mae'r BBC ac S4C yn darparu rhai pethau i ddysgwyr ar y we, ond dydy hynny dim yn ddigon dda. Mae'na nifer o ardaloedd yng Nghymru ble mae'r gwasanaeth band-llydan (broadband) yn wael iawn. Felly wnes i gwyno am benderfyniad y BBC ar Focs Sebon Taro Post ar ddydd Mercher. ( Gwelir http://www.bbc.co.uk/iplayer/cy/episode/b00tj4m8/Taror_Post_25_08_2010/ ) Gobeithio cawn ni ymateb oddi wrth ddysgwyr eraill, mae hi'n gam gwag gan y BBC!

Gwyl Tegeingl 2010

Yr ydw i newydd ddod yn ôl ar ôl penwythnos gwych draw yn Yr Wyddgrug. Mi wnaeth Marilyn a finnau teithio draw i Tarporley ar fore Dydd Gwener cyn mynd ymlaen at Glwb Rygbi'r Wyddgrug gyda'r nos, ble roedd Gŵyl Tegeingl yn cael ei gynnal am y trydydd tro.
Yr oedd Gwibdaith Hen Fran yn perfformio yno ar y Nos Wener, yn dechrau efo perfformiad yn y bar cyn symud draw i'r brif pafilwn. Rhaid dweud ei bod nhw'n fendigedig! Roedd hi'n hwyr iawn, ar ôl hanner nos cyn i ni gyrraedd yn ôl i Tarporley.
Ar y dydd Sadwrn aethon ni draw i ganol y dref i ddechrau. Wnaeth Marilyn mwynhau crwydro'r Farchnad a'r strydoedd. Wedyn nol i'r Clwb Rygbi'r Wyddgrug ar gyfer diwrnod llawn adloniant a gweithgareddau. Yn ystod y prynhawn mi wnes i weld Cath Aran o Flaenau ffestiniog yn adrodd Storiâu, wedyn wnaethon ni i weld Twm Morys yn perfformio efo'r grwp Bob Delyn a'r Ebillion, a hefyd y grwp Mabon yn y Prif Bafiliwn. Yn y noswaith roedd Les Barker yn cystadlu yn Y Stomp ac yn syndod mawr i mi, ac efallai i Les hefyd, wnaeth o ennill! Llongyfarchiadau Les!
Ar ôl y stomp mi es i draw i wylio y grwp Mabon yn gwneud eu prif berfformiad a rhaid i ni ddweud roedd Mabon yn arbennig o dda. Wnaethon ni brynu CD! Ar ôl Mabon roedd'na Dwmpath efo cerddorion lleol, tua 20 ohonyn nhw, ar y llwyfan ac roedd y dawnsio yn wallgo’!
Diolch yn fawr i bawb ar Bwyllgor Gŵyl Tegeingl mi fydden ni'n dod yn ôl eto, dw i addo!

Ffair Periannau Ager Cromford ac Eisteddfod Glyn Ebwy 2010

Dw i wedi cael wythnos braf iawn.
Y penwythnos diweddaf aethon ni (Marilyn a Brian, sef tad Marilyn) i ymweld â sioe peirannau Ager Cromford. Roedd blas mwg glo ar y gwynt wrth i ni gerdded y maes. Cawson wledd o brofiadau diddorol ac ar ben hynny roedd y tywydd yn braf.
Wedyn ar y Sul wnes i yrru i lawr yr A38, M42, M5 ac M40 i gyrraedd Eisteddfod 2010 yng Nglyn Ebwy.
Roedd trefniadau parcio yn drysu ac mi ges i dipyn o daith trwy Abertyleri cyn i mi gyrraedd Maes parcio wrth ochr y Brifwyl.
Mi ges i bnawn da yn crwydro’r maes yn siarad â phobl, ymweld â stondinau a rhoi posteri am y cyfarfod ‘Dysgu’r Gymraeg yn Lloegr’ Dydd Mercher Maes D o gwmpas y Maes. Roedd torf enfawr ar y Maes 25,000 o bobl yn ôl y newyddion BBC Radio Cymru.
Wedyn es i draw i’r Fenni i’n Llety. Llety o safon ar ran y stafelloedd a bwyd, ond roedd agwedd gwael gan y lletywraig . Bob bore dros amser brecwast wnaeth i drio stopio 3 o Gymry (a finnau) oedd yn aros yno rhag siarad Cymraeg. ‘Siaradwch Saesneg’ meddai hi. Ond wnaethon ni barhau i siarad Iaith y nefoedd!
Dydd Llun mi welais fy nghyfaill o Lundain, sef William Thomas, gynt o Flaenau. Bob Blwyddyn mae William yn eistedd am yr wythnos mewn sedd o blaen bwrdd y Beirniad yn y Pafiliwn. Wedyn mi wnes i weld Myrddin Ap Dafydd yn trafod ‘Cyflwyniad i’r Gynghanedd’ ym Maes D a hefyd mi wnes i gwrdd â Gareth Thomas o Basingstoke, sy wedi bod yn cydweithio gyda fi i’w greu’r Cyflwyniad Dydd Mercher.
Roedd Les Barker a Siôn Aled o Wrecsam yn y sesiwn. Does gen i ddim gobaith ‘sgwennu englynion ar hyn o bryd ond gawn ni weld. Pwy a ŵyr, efallai mi fydd rhywun o Loegr yn ennill y Gadair?
Dydd Mawrth penderfynais weld dipyn bach o bethau diwylliannol, felly es i i’r Pafiliwn Pinc i wrando ar Lefaru Unigol 12-16, wedyn y gystadleuaeth ‘Grŵp offerynnol neu Offerynnol a lleisiol’. Roedd 6 o rwpia yn cystadlu gan gynnwys Telynau Cwm Derwent o Swydd Derby.
Wedyn mi es i i’r Babell Len i wrando ar Alan James yn trafod Gwenynen Gwent, sef dylanwad yr Arglwyddes Llanofer ar gasglwyr alawon a chaneuon Gwerin yn ystod yr 1840au.
Ar ôl cymaint o ddiwylliant uchel ael roedd rhaid i mi fynd am baned ar Faes D, Roedd Gwynne Davies ac Eileen Walker o Bradford yno a hefyd ffrindiau o Gymru fel Malcolm o Gwm Caer a Neil o Gaerdydd.
Pan o’n i yno mi wnes i recordio cyfweliad efo radio Cymru ar gyfer y sesiwn (Dysgu’r Gymraeg yn Lloegr) dydd Mercher.
Gyda’r nos mi es i i gyfarfod Gwylwyr S4C ar Stondin S4C roedd tua 80 o bobl yno. Roedd Penarth dros dro S4C yno, cadeirydd S4C a digon o bobl fel Angharad Mair ymhlith y gynulleidfa. Roeddwn i ddigon hy i wneud sylw pan roedd gyfle i gynulleidfa cyfrannu i’r traddodiad. Mi wnes i ofyn iddyn nhw i beidio anghofio anghenion Cymry alltud a hefyd anghenion dysgwyr. Ar ôl i mi siarad mi wnes i deimlo bron iawn yn sâl, roeddwn i mor nerfus.
Y diwrnod wedyn, Dydd Mercher mi wnes i glywed fy hunan yn siarad ar y radio, profiad od iawn. Roeddwn i’n teimlo yn nerfus iawn am y cyflwyniad, ond yn y pen draw aeth popeth yn iawn, roedd Gareth Thomas yn wych. Roedd tua 30-35 o bobl gan gynnwyd tiwtoriaid o Lundain, Basingstoke, Birmingham, Bradford a Slough.
Wedyn es i draw i Dderbyniad Undeb Cymru a’r byd. Mi wnes i orffen y prynhawn efo William yn y Pafiliwn yn gwylio Seremoni'r Fedal Rhyddiaith, Enillodd y Fedal gan yr Athro Jerry Hunter o Brifysgol Bangor (cynt o Cincinatti, UDA) .
Dydd Iau
Mi wnes i grwydro’r Maes yn casglu defnydd ar gyfer ein hysgol Cymraeg ni ym Mis Hydref. Roedd Joella Price o Nottingham (Gynt o Borth Talbot) yn gweithio'n galed yn dosbarthu taflenni Meas D.

Hefyd es i i wrando ar Stori’r Dydd yn y Pabell Len cyn mynd i’r Pafiliwn i weld cystadlaethau'r Tenororiad, a chorau merched.
Mi wnes i orffen y prynhawn efo Joella yn gwrando ar Gôr Meibion y Cwm, sef Côr Meibion lleol. Roedd y rhaglen yn gynnwys hen ganeuon a hymenau traddodiadol fel Gwahoddiad, Myfanwy, Calon Lan ac ati.
Dydd Gwener oedd fy niwrnod olaf, ac mi wnes i dreulio’r amser yn cerdded o gwmpas y Maes yn cwrdd â ffrindiau a hefyd mi wnes i weld dipyn o gystadlaethau Cerdd Dant yn y Pafiliwn Pinc.
Mi wnes i adael y Maes am 5.30 ac erbyn 6.00 roeddwn yrru tuag at Derby. Roedd y siwrne yn hir, ond mae gen i atgofion melys o’r Eisteddfod. Blwyddyn nesa Wrecsam.

Dawnsio yn yr haul

Cawson ni, sef Marilyn a finnau, diwrnod bendigedig yn Bakewell heddiw. Roedd hi'n 'Diwrnod Dawns Bakewell' ac roedd'na wledd o gymdeithasau a chlybiau dawns yno, rhai o dramor.
Wnaethon ni gyrraedd Bakewell am hanner dydd ac roedd 'Black Pig Border Morris' yn perfformio wrth ochr yr afon. Roedd ganddyn nhw fand o gerddorion lliwgar a thalentog ac roedd eu fersiwn cyfoes nhw o ddawns Morris yn dra gwahanol. Wedyn welon ni grŵp o'r enw '400 Roses', sef grŵp o fenywod a oedd yn gwneud dawns bola ond yn cyfuno traddodiad dawns bola efo dawns gwerin o Loegr. Roedden nhw'n wych.
Ar ôl cinio blasus aethon ni i dreulio'r prynhawn o dan gysgod y coed yn gerddi Glan yr afon yn gwylio dawns Tango efo bobl o dras Argentaidd, dawnsfeydd Affricanaidd s grŵp oedd yn perfformio dawns Wyddelig.
Roedd Bakewell yn llawn dop efo cannoedd o bobl ond roedd yr awyrgylch yn gyfeillgar a hamddenol. Mi fydden ni'n mynd yn ôl yn 2011 yn bendant!

Cerddoriaeth, Alawon Gwerin a chwrw yn yr haul.

Cynhaliwyd Diwrnod Cerddoriaeth Gerddi Lea ar Ddydd Sul y penwythnos yma. Roedd nifer fawr o berfformwyr gwahanol yn mwynhau'r amgylchedd hyfryd Gerddi Rodendrom Lea ger Cromford. Gwelir http://leagarden.co.uk
Roedd hi'n gyfle gwych i Marilyn a finnau gydag ein ffrindiau Ed ac Elin i 'jamio' yn yr haul.
Mae hi'n le hudolus efo golygfeydd gwych ar draws dyffryn Afon Derwent.

Hwyl yn y ffair

Cawson ddiwrnod braf heddiw. Wnaethon ni cychwyn efo ymweliad a Marchnad y Ffermwyr yn Belper. Roedd digon o ddewis o bethau blasus fel cacennau, siocled, llysiau tymhorol, mefus cyntaf yr haf. Mi wnes i brynu mintys oren i blannu yn yr ardd cefn, a mefus i fwyta i'm swper heno.
Ar ôl hanner dydd aeth Marilyn a finnau i ymweld â'r Ffair Peiriannau Ager Belper. Wnaethon ni fynd a Colin ein ffrind a chawson ni amser braf yn crwydro'r stondinau, y cylch arddangos ac edrych at y hen bethau oedd yn cael eu harddangos.

Roedd sawl mil o bobl ar y maes. Roedd'na safle ffair draddodiadol efo stondin saethu, reid ceffylau pren, ceir dogems, candi-fflos a phethau melys. Hefyd, diolch byth roedd'na babell Cwrw go iawn. Wnaeth y crwydro o dan yr haul poeth codi dipyn o syched arnon ni. Roedd nifer fawr o hen geir, hen dractorau gan gynnwys ambell Fergie Bach a hyd yn oed darparwyr Bwyd o Gymru. Mae'n anodd osgoi'r Cymry mae'n debyg hyd yn oed yn Lloegr!

Glaw yn Lichfield

Mi aethon ni draw i Lichfield bore Dydd Sadwrn i ymweld â'n ffrind, Vicky. Mae'r canol Lichfield yn lle hefryd, hen strydoedd o amgylch yr Eglwys Gadeiriol canol oesoedd. Mae'na ddewis eang o dai bwyta a nifer o siop Caffi. Hefyd mae'na siop llyfrau ail law ac eraill newydd sbon. Dw i ddim yn credu bod unrhyw le yn war oes does dim siop llyfrau yno! Beth bynnag roedd hi'n fore glawog ac yr oedden ni'n symud o gaffi i gaffi ac o siop i siop. Cyn cael cinio mewn Tŷ bwyta ger y gadeirlan.
Mae'r ystyr gwreiddiol Lichfield yn mynd yn ôl i'r iaith Brythoneg (Gwelir http://www.genuki.org.uk/big/eng/DBY/NamesPersonal/Litchfield.html )Yn ôl yr hanes roedd Lichfield o dan warchae yn ystod rhyfel cartref 1642-1648. Ond i'r Cymry mae'na gysylltiad hen iawn i'r Eglwys Gadeiriol, sef llyfr Efengyl Lichfield. Cafodd Efengyl Lichfield ei greu yn yr un arddull Celtiaid fel llyfr Kells yn yr 8fed canrif ond mae hi wedi bod yn Lichfield ers y 11eg canrif. Cyn hynny mae'n debyg treiliodd y llyfr amser yng Nghymru yn Eglwys blwyf Llandeilo Fawr (gwelir www.llandeilofawr.org.uk/gosp.htm ). Mae'r Efengyl yn bwysig oherwydd mae'na enghraifft o lawysgrifen gynharach yr iaith Gymraeg ar gyrion tudalennau’r llyfr. Bellach mae'na gopi digidol o'r Efengyl ar gael yn Eglwys Blwyf Llandeilo.
Erbyn i ni ddychwelid i Belper roedd y glaw wedi cilio ac roedden ni'n gallu treillio dipyn o amser yn yr ardd cefn yn dyfrhau'r llysiau sy'n aros i gael eu trawsblannu i'r gwely llysiau. Dyna dasg nesa dros y penwythnos. Daw haul ar y bryn!

Heulwen braf Abertawe

Yr ydw i wedi cael wythnos gyfan lawr ymhlith y Jacs (pobl Abertawe) yn Abertawe, cawson ni (Marilyn a finnau) digonedd o heulwen braf a dim ond ambell smotyn o law. I fod yn fanwl cywir roedden ni'n aros ym Mae Caswell ac yn wneud y pethau twristaidd arferol. Felly mi wnaethon ni ymweld â Chaffi Verdis yn y Mwmblws ar fore Dydd Sul a mynd i weld ffilm 'Robin Hood' yn ystod y prynhawn. Ar ddydd Llun aethon ni i Ddinbych y Pysgod, wedyn ar ddydd Mawrth mi wnaethon ni ymweld â'r Gerddi Botaneg Genedlaethol ger Cross Hands, roedd criw o blant Urdd Gobaith Cymru yno er mwyn cyhoeddi neges Ewyllys Da'r Urdd i'r Byd. Wrth i ni fynd i mewn dyna oedd Hywel Gwynfryn yn dod allan a chawson ni sgwrs fer. Ar ddydd Mercher mi wnes i ymweld ag Oriel Glyn Vivian a hefyd Amgueddfa'r Glannau. Hefyd aethon ni am dro o gwmpas Bae Oxwich a hefyd am dro arall ar hyd clogwyni ger 3 Cliffs Bay. Digon i gadw ni'n brysur. Ar ben hynny es i i sawl digwyddiad Cymraeg ar fy mhen fy hun sef cyfarfod Cyd yn Nhŷ Tawe, menter Iaith Abertawe. Hefyd mi wnes i gwrdd â hen bos fi, Dai Pryer a'r cadeirydd Menter Iaith Abertawe (Huw Dylan Owen) sy'n ffrind am beint cyflym. Yn olaf ar nos Wener aethon ni i barti i aelodau Plaid Cymru (na ddw i ddim yn aelod o'r Blaid!). Cafodd y parti ei gynnal i ddathlu gwaith aelodau lleol y blaid yn ystod yr etholiad cyffredinol. Roedd aelodau o'r band gwerinol Cymraeg Yr Alltud yn chwarae, hynny yw Dylan, Chris a Jacob, eu perfformiad nhw ar noson y parti yn lawer gwell na pherfformiad y blaid ar noson yr etholiad!
Ar nos Lun daeth ffrind, sef Pegi, draw am bryd o fwyd yn ein 'fflat' ni, a chawson ni sawl bryd eraill yn y ddinas. Govindas amser cinio Dydd Iau, Il Padrinos ar Wind Street ar nos Wener, mae'na ddigonedd o leoedd bwyta yn Abertawe mae'n siŵr.
Roeddwn aros mewn apartment ym Mae Caswell efo balconi a ffenestri dwbl enfawr. Felly cawson ni olygfa fendigedig dros y bae. Roedd hefyd ogof ar ochr dde i'r bae. Pan oedd hi'n glir roedd hi'n bosib gweld Dyfnaint a Rhostir Exmoor ar y gorwel. Sawl tro gyda'r nos ac yn ystod y prynhawn wnes i weld y fferri newydd yn teithio draw i Iwerddon.
Yn bendant mi fydden ni'n dod yn ôl i Fae Caswell.

Ysgol Basg Trewern

Mi ges i wythnos braf draw yn ardal y Trallwng yr wythnos hon. Roeddwn fynychu Ysgol basg yng Nghanolfan Cymunedol Trewern a Butterton. Roedd yn braf o ran cwmni yn y dosbarth a hefyd o ran y tywydd y tu allan. Awyr glas yn ymestyn i'r gorwel a dim golwg o law yn nunlle. Roedd aelodau'r dosbarth yn gymysgydd o ddysgwyr profiadol a lai profiadol. Roedd hyd yn oed rai Cymry yno er mwyn gwella eu Cymraeg rhydlyd.
Roedd y gwesty bach yn gysgod bryn lleol ac roedd golygfeydd gwych o'm cwmpas.
Ar ôl y dosbarth roedd digon o amser i bicio draw i'r Trallwng er mwyn ymweld â'r siop Cymraeg lleol sef 'Pethau Powys'. Mae'r Trallwng yn hen dref farchnad weledig ond mae'ma arwyddion bod'na dipyn o bres a buddsoddiadau yn digwydd efo adeilad Marchnad da-byw newydd ac ambell siop a chaffi newydd yn y dref.
Y penwythnos gynt mi wnes i ymweld â chronfa dwr Carsington efo fy ngwraig a'm ffrind. Roedd hi'n oer ond yn braf. Wrth gwrs mae Carsington yn lle addas i ddigwyddiadau awyr agored efo digon o le i'r Genedlaethol hyd yn oed. Beth sy'n ddiddorol yw'r faith bod'na Gylch Meini Modern ar safle Carsington. Mae'r cylch yn cynnwys maen mawr yn y canol efo arwydd yr Orsedd. Felly beth amdani? Dyma gyfle euraidd i'r brifwyl cymreigio canolbarth Lloegr!

Y Celtiaid ac arwyddion o'r Gwanwyn

Mi ges i benwythnos diddorol iawn. Ar ddydd Gwener mi wnes i yrru draw i Swydd Caer. Ar y ffordd mi wnes i fynd trwy ganol Leek. Mae'na hen groes Gristnogol yno. Yn ôl y son mae hi'n Groes o'r Cyfnod Sacsoniad, ond i mi mae hi'n edrych fel Croes Celtiaid. Wedyn wrth fynd ar draws yr ucheldir rhwng Cronfa Dwr Rudyard a thref Congleton mae rhaid gyrru ar ffordd uchel iawn. Fel arfer ydych chi'n gallu gweld Cymru ar y gorwel ond roedd hi'n rhy niwlog ar Ddydd Gwener. Felly mi nes i droi fy ngolwg i'r dwyrain, i'r ucheldir o gwmpas Axe Edge. Ces i fy synnu i weld olion dau luwch eira ar ben Axe Edge o hyd.
Wedyn es i ymlaen i Tarporley i aros dros nos yn Nhŷ fy rhieni cyn symud ymlaen, yn gynnar ar fore Dydd Sadwrn i Wrecsam ar gyfer Cwrs undydd, sef Cyflwyniad i'r Celtiaid. Roedd y cwrs yn digwydd yng nghanolfan Partneriaeth Parc Caia. Roedd 6 ohonon ni yno ar wahân i Dr Siôn Aled Owen (y tiwtor).
Roeddwn wrth fy modd efo'r cwrs, enwedig oherwydd y cyfle i dreulio pum awr yn gwrando a sgwrsio yn yr hen iaith. Hefyd roedd hi'n wych i gael gweld hen ffrindiau eto.
Ar ôl y Cwrs roedd digon o amser i bicio i mewn i Wrecsam ac i fynd i Siop y Siswrn yn Farchnad y Bobl. Diwrnod braf!
Des i yn ôl i Swydd Derby ar fore Dydd Sul ac roedd hi'n petai bopeth yn trio rhwystro fi rhag cyrraedd adre, roedd pob math o beth o'm mlaen i, sef tractorau, ras beicwyr, carafanau. Mae'n amlwg bod y Gwanwyn ar y gorwel pan mae'n lonydd cefn gwlad yn llenwi efo tractorau, beicwyr a charafanau!

Gaeaf yn y bore.

Ces i dipyn o fraw'r bore'ma. Wrth i mi godi i gynnau'r tân yn y lolfa mi sylwais i ar y golau llachar y tu allan. Roeddwn feddwl bod y wawr yn y gynnar y bore'ma, ond wrth edrych allan trwy'r ffenest mi welais i fod storm eira yn chwythu dros Belper. Roedd mantell 4 modfedd o eira dros bopeth gan gynnwys y ffordd, yr ardd cefn, toeau'r dref a'r cefn gwlad o gwmpas hyd at y gorwel.
Roedd rhaid i mi glirio'r drive yn gyntaf a bwyta brecwast, ond erbyn 11.00 y bore dyma fi a'm cyfaill Colin yn cerdded dros y caeau ac yn anelu at ben rhyw fryn bach lleol.
Roedd digon o bobl eraill yn gwneud yr un peth efo eu cŵn, eu plant a'i slediau. O'r copa bryn roedd hi'n bosib gweld i fyny'r dyffryn. Doedd fawr ddim o'r byd natur i'w weld , hyd yn oed yn y coed sy'n tyfu ar ochr y bryn. Mi welais i dim ond un bran yn eistedd ar ben cangen.
Roedd awr o gerdded yn ddigon a cyn bo hir dyna oeddwn yn nol o flaen tân cynnes yn bwyta cawl a thost wrth weld yr eira yn dechrau toddi. Dyna beth braf, Gaeaf yn y bore, Gwanwyn yn y prynhawn.

Popeth yn Gymraeg, Nottingham, Mis Byr

Dyma ni wedi gadael mis Ionawr 2010 yn barod a Mis Byr ar ei ddechrau. Bore dydd Gwener gyntaf y mis felly a dyma fi'n gyrru'r car draw i dŷ Cathryn yn Keyworth ger Nottingham. Ar y ffordd yno mi welais enw lôn cefn gwlad sef Pendock Lane. Yn ôl geiriadur enwau lleoedd Prifysgol Rhydychen gair o'r Gymraeg yw Pendock. Mae Pendock yn ardal Worcester mae'n debyg. Wn i ddim os oes enw o'r math yn Swydd Nottingham. Ond mae'r ystyr yw 'barley field on a hill'. Addas iawn wrth feddwl am y dirwedd o gwmpas Keyworth a hefyd am y ffaith bod sawl un Cymro a Chymraes yn byw gerllaw.
Beth bynnag, roedd hi'n fore cyfarfod Bore Coffi Popeth yn Gymraeg cymdeithas Nottingham ac fel arfer roedd hi'n llwyddiannus dros ben efo 13 ohonon ni'n bresennol (3 oedd wedi dysgu a 10 o Gymry alltud).
Mi wnes i ddod a hen gopïau o'r Cymro i’r cyfarfod, ac roedden nhw'n eithaf poblogaidd. (Gwelir llun uwchben efo Yvonne, Joella a Dafydd yn darllen y Cymro). Mi ges i sgwrs ddiddorol iawn efo'r mab ieuengaf (Lewis) o'r teulu sydd yn cael eu disgrifio yn y nofel a enillodd y fedal rhyddiaith yn ystod Eisteddfod 2002 sef O! tyn y Gorchudd gan Angharad Price. Mae o’n byw yn Bramcote ar ôl ymddeol ond yn aelod o’r Gymdeithas yn Nottingham ac yn hapus iawn i gael dod i’r cyfarfodydd Bore Coffi. Hefyd wnaeth Beti a Beryl adrodd cerdd Cymraeg. (
Syth wedyn es i nôl i Belper i gwrdd â Marilyn (fy annwyl wraig) cyn gyrru draw efo hi i Swydd Caer am y penwythnos. Ar y Bore Sadwrn aeth y ddau ohonon ni i bentref Holt i gwrdd â grŵp Sadwrn Siarad sydd yn cyfarfod yn fisol yn y Canolfan Garddio yno. Roedd hi'n niwlog trwy'r dydd heb fawr o haul i'w weld. Wedyn mi es i draw i Wrexham i grwydro dipyn yn y dre gan gynnwys ymweliad i Siop y Siswrn ym Marchnad y Bobl.
Mi nes i brynu sawl llyfr yn WH Smiths a hefyd cylchgronau Cymraeg cyn gyrru yn ôl trwy’r niwl a oedd heb ddiflannu i gynhesrwydd tŷ fy rhieni yn Tarporley. Daethon ni yn ôl i Belper ar y Sul. Bydd rhaid i Marilyn druan mynd yn ôl i waith yfory, ond mae gen i wythnos o wyliau olaf y flwyddyn ac felly wythnos o ryddid. Tydi bywyd yn braf ond ydy?

Daw haul ar y bryn?

Dydw i ddim eisiau swnio fel hen ddyn blin ond yr ydw i wedi hen alaru ar y gaeaf yma. Yr ydyn ni wedi cael gormodd o eira o hyd ac yr ydyn ni wedi treulio gormod o nosweithiau o dan y rhewbwynt yn barod.

Rhaid i mi ofyn pryd daw haul ar y bryn? Pryd daw'r gwanwyn? Ond o leiaf cawson ni ymwelwyr i'n ngardd cefn yr wythnos yma, sef Socan Eira (neu Fieldfares yn yr iaith fain). Wnaethon nhw'n bwyta'r eirion cochion i gyd cyn diflannu.
Hoffwn i ddiflannu o'r wlad gaeafol yma hefyd, ond gobeithio ni fydd y gwanwyn yn bell i ffordd.