Plas Penucha, Sodom a'r Eisteddfod

Yr ydw i newydd ddychwelyd ar ôl treulio saith noson yn ardal Caerwys. Oeddwn aros mewn bwthyn ym Mhlas Penucha, Caerwys ac yn teithio o amgylch y gogledd yn ymweld â ffrindiau ac wrth gwrs maes y brifwyl.

Wrth gyrraedd y plas wnaethon ni basio arwydd ffordd a oedd yn anelu at bentref o'r enw Sodom! Diolch byth doedd dim son Gomorah!
Plas Pen Ucha’ oedd cartref un o enwogion yr ardal sef Thomas Jones o Ddinbych 1756 -1820 emynydd, awdur a golygydd Y Drysorfa. Mae perchennog presennol Plas Pen Ucha’ yn ddisgynnydd iddo fo. Ar ôl cyrraedd Caerwys ar y prynhawn Sadwrn aethon ni i weld Dinbych ac i grwydro o amgylch y dref hanesyddol. Roedd yr olygfa o'r lawnt o flaen y castell yn wych ac yr oedd pafiliwn pinc yr Eisteddfod i'w weld ar ochr draw'r dyffryn. Cawson ni gip ar dafarn y Guildhall, lleoliad

sawl un o gigiau Cymdeithas yr iaith.
Ar y Dydd Sul aethon ni draw i Sir Fôn i weld ein ffrindiau Marianne a Jerry am ginio. Roedd hi'n glawio felly ar ôl pryd o fwyd blasus aethon ni i Oriel Môn yn Llangefni i weld arddangosfa am Kyffin Williams yn Fenis. Diddorol oedd gweld llun enfawr o Fenis gan Canaletto a sawl llun arall ar fenthyg o Amgueddfa Genedlaethol Cymru yng Nghaerdydd.
Ar y Dydd Llun aethon ni i oriel Celf a chrefft Rhuthun i weld yr arddangosfa o gelf gyfoes wedi'i ysbrydoli gan Edward Pugh arlunydd ac awdur Cambria Depicta. Roedden ni hefyd yn cwrdd â'n ffrindiau Martin a Rebeca o ardal Chesterfield. Mae Martin wedi pasio ei arholiad canolradd Cymraeg fel ail iaith i oedolion. Llongyfarchiadau mawr iddo

fo. Nos Lun oedd ein hymweliad cyntaf i'r maes. Yr oedden ni wedi prynu tocynnau i weld y Noson Lawen efo nifer fawr o enwogion y byd canu Cymraeg megis Hogia'r Wyddfa, Trebor Edwards a Thara Bethan.
Yr oeddwn i'n awyddus i fynd ar y maes y diwrnod wedyn. Roedd gen i raglen lawn o ddarlithoedd, cystadlaethau a chyfarfodydd yr oeddwn i wedi nodi ar Raglen y Dydd.

Y peth cyntaf oedd sesiwn sgwrs ddiddorol yn y Babell Len yng nghwmni 5 o fardd plant, sef Myrddin Ap Dafydd, Gwyneth Glyn, Dewi Puws, Eirug Salisbury ac Aneirin Caradog. Wedyn mi es i draw i rai o ragbrofion delyn yn y Pagoda. Yn ystod pnawn Lun mi es i i wrando ar sgwrs rhwng Mike Parker, (awdur Neighbours from Hell) a Simon Thirsk (awdur Not Quite white). Roedd Bethan Gwanas yn cadeirio'r sgwrs ddiddorol.

Uchel bwnt dydd llun oedd parti SSIW ger y llwyfan perfformio bach. Roedd tua 20 aelodau a chefnogwyr yn mwynhau diodydd a sgwrs yn yr heulwen. Diolch pawb!

Y diwrnod wedyn, Dydd Mawrth, mi aethon ni i weld sawl cystadleuaeth yn y Pafiliwn megis y Rhuban Glas

Offerynnol ( Delyn, Soddgrwth a phiano). Wedyn cystadleuaeth monolog ac yna Unawd Gymraeg. Yn syth ar ôl cinio ym Maes D mi es i draw i'r Neuadd Dawns i wrando ar sesiwn y Grŵp Gorchwyl a gorffen sy wedi ei sefydlu gan y llywodraeth i edrych ar ddyfodol yr Eisteddfod. Mi ges i gyfle i godi sylw am bwysigrwydd yr Eisteddfod fel modd i gymathu dysgwyr yr iaith i'r byd Cymraeg. Wedyn mi es i ymlaen i weld Lansiad 'Ffrindiaith' sef cynllun i ddod a siaradwyr a dysgwyr at ei gilydd.

Roedd Dydd Iau'r diwrnod llawn olaf i ni ar y maes. Mi wnaethon ni gwrdd â Chymry Nottingham ar y maes, sef Steffan, Gwynne, Viv a Howell a'i wraig a chwaer. Aeth y dynion i weld darlith goffa Hywel Teifi Edwards. Roedd Meredid Hopwood yn trafod Waldo Williams. Gwych o beth.

Pnawn iau mi es i i weld Corau Merched yn y pafiliwn ac wedyn draw i ddigwyddiad sef Derbyniad Undeb Cymru a'r Byd. Roedd Rhian Bebb yn perfformio ar y delyn dair rhes ac roedd lawer o Gymry o bedwar ban byd.

Ces i gyfle i wrando dipyn ar Dafydd Iwan yn perfformio ym Maes D cyn mynd draw i gwrdd â'n wraig, ffrindiau Martin, Rebeca a William 'Co-op' gynt o Flaenau Ffestiniog ond bellach o Lundain. Cawson ni ambell gwydraidd o win coch ac roedd pawb yn mwynhau.
Ar y dydd Gwener cawson dipyn o frêc o'r brifwyl trwy fynd i Ros a Llandudno i weld y môr a'i donnau. Cyn dod yn ôl i'r maes ar gyfer cystadlaethau’r nos. Welon ni gorau cymysg ( Côr CF1, Côrdydd, ac eraill) wedyn corau yn cystadlu yn canu caneuon gwerin a hefyd cystadleuaeth corau adrodd. Wnaethon ni benderfynu gadael y pafiliwn i weld cyngerdd olaf y band enwog Edward H Dafis. Rhaid oedd pum mil o bobl yn gwrando wrth y brif lwyfan perfformio.
Felly cawson ni wythnos wych, ac yr oedden ni'n ddigon hapus i droi am adref bore dydd Sadwrn.